Po raz pierwszy zanalizowano dokładnie działalność Ochotniczych Straży Pożarnych. Swój raport zaprezentowało Stowarzyszenie Klon/Jawor. Dowiadujemy się w nim m.in., że w Polsce działa blisko 700 tysięcy ochotników. Strażacy nie tylko gaszą pożary, ratują życie, ale są najważniejszymi animatorami życia społecznego.

Według raportu Stowarzyszenia w Polsce działa ponad 16 tysięcy jednostek OSP, które zrzeszają ponad 690 tysięcy osób. Na wsiach i w małych miasteczkach, w których najprężniej działają jednostki ochotnicze, to kapitał większy niż wszystkie pozostałe NGO (organizacje pozarządowe) razem wzięte. Większość OSP działa lokalnie- w granicach własnego powiatu i często jej działalność jest bardziej znacząca niż innego rodzaju stowarzyszeń i fundacji. Jednostki OSP są  „wielofunkcyjne”- wykonują ważne zadania w wielu płaszczyznach życia społecznego. Oprócz, tradycyjnego gaszenia pożarów, ochotnicy uczestniczą obecnie w większości akcji ratowniczych. Często są pierwsi na polu ratowania życia ludzkiego. Ochotnicze Straże Pożarne zajmują się także innymi dziedzinami życia społecznego w lokalnym środowis- zajmują się sportem, edukacją, wychowaniem,z kulturą, przyłączją się do akcji życia religijnego.

Jak czytamy w raporcie Stowarzyszenia Klon/Jawor, ponad połowa OSP uczestniczy w zawodach sportowo-pożarniczych, a niemal połowa prowadzi Młodzieżowe Drużyny Pożarnicze. Co dziesiąta straż sprawuje pieczę nad Izbą Tradycji, a co dwudziesta ma orkiestrę. W sumie Ochotnicze Straże Pożarne skupiają około 20 tysięcy muzyków. Członkowie OSP pomagają też w organizacji imprez masowych: lokalnych uroczystości, festynów, świąt- uczestniczy w nich prawie połowa jednostek.

Społeczne zaangażowanie strażaków

Typowa OSP zrzesza przeciętnie 33 osoby. Zdecydowana większość członków OSP to mężczyźni (92%), jednak można się spodziewać, że rola kobiet w życiu OSP będzie rosła- wśród członków Młodzieżowych Drużyn Pożarniczych stanowią one już jedną trzecią. Członkowie OSP pracują społecznie. Ogółem aż 90% osób zaangażowanych w działalność to członkowie pracujący nieodpłatnie na rzecz swojej jednostki, 8% stanowią wolontariusze zewnętrzni, a pracownicy płatni to margines – zaledwie 2% osób zaangażowanych w działania straży. Tylko jedna dziesiąta jednostek zatrudnia regularnych pracowników.

Finanse Ochotniczych Straży Pożarnych

Możliwości pozyskiwania funduszy na działalność OSP są dużo większe niż w przypadku innych stowarzyszeń czy fundacji. Oprócz gminnych źródeł finansowania ustawa o ochronie przeciwpożarowej przewiduje bowiem pieniądze dla OSP także ze środków budżetu państwa (MSWiA, Państwowa Straż Pożarna), innych jednostek samorządu terytorialnego oraz z dochodów instytucji ubezpieczeniowych. Budżet przeciętnej Ochotniczej Straży Pożarnej wynosi jednak zaskakująco mało – zaledwie 5,5 tysiąca złotych. Decydują o tym przepisy prawne, powodujące, że w większości przypadków transfer środków z gmin nie jest dla OSP przychodem i nie jest księgowany w jej budżecie – pozostaje zatem wydatkiem własnym jednostki samorządu terytorialnego.

Majątek OSP

Finansowanie OSP przez gminy skutkuje również tym, że poziom ich wyposażenia oraz wartość posiadanego majątku jest znacznie wyższa niż w przypadku pozostałych organizacji. Niemal wszystkie jednostki OSP dysponują wyposażeniem umożliwiającym im udział w akcjach ratowniczych, choć skomplikowane kwestie związane z prawem własności powodują, że tylko nieco ponad połowa formalnie posiada samochody. Także sprzęt specjalistyczny i lokal ma na własność połowa OSP. W pozostałych przypadkach właścicielem majątku jest gmina, a OSP pozostaje dysponentem tych zasobów. Jednak nawet te uwarunkowania nie zmieniają faktu, że wartość majątku OSP jest znaczna: 36% z nich szacuje jego wartość na ponad 100 tysięcy złotych. Pomimo tego wśród najbardziej odczuwalnych przez OSP problemów wymieniany jest przede wszystkim niedobór środków finansowych oraz specjalistycznego sprzętu.

Więcej informacji na temat Ochotniczych Strażach Pożarnych: specyfiki ich funkcjonowania, uwarunkowań   prawnych, sposobów finansowania w najnowszym raporcie badawczym Stowarzyszenia Klon/Jawor: http://www.ngo.pl/OSP_2012_raport/.  

Źródło: Informacja prasowa Stowarzyszenia Klon/Jawor