Ostatnim dowódcą placówki AK w Gumniskach był ppor. Franciszek Kuta "Bułat" jeden z dowódców batalionu "Barbara". Urodził się w 1910 r. w Woli Rzędzińskiej. Przed wojną służył m.in. w 16 pułku pechoty, później w straży granicznej. W niej walczył w czasie kampanii wrześniowej. Został wzięty do niewoli niemieckiej, ale uciekł i wrócił do Woli Rzędzińskiej, w której zajął się szeroką działalnością konspiracyjną. Przeszedł szlak bojowy akcji "Burza". Po wojnie zagrożony aresztowaniem, wyjechał na tzw. ziemie odzyskane. Pracował przez większość życia jako leśnik. Zmarł w 1997 r. koło Opola.

Pierwsze struktury konspiracyjne po wojnie budował st. sierż. Aleksander Furmański "Grom" z Woli Rzędzińskiej, ale zagrożony aresztowaniem wyjechał za granicę w 1946 r. Jego następcą został Bolesław Kalaciński "Trawka". 

Bolesław Kalaciński urodził się w 1908 r. koło Siedlec. W czasie wojny walczył najpierw w jednostce w Łucku. Później związał się organizacjami konspiracyjnymi działającymi na terenie powiatu tarnowskiego. Zagrożony aresztowaniem uciekł i schronił się w Chotowej. Działał w AK oraz BCh. Po wkroczeniu Armii Czerwonej, chcąc uniknąć aresztowania, powrócił do swojego domu w Tarnowie. Współdział z poakowskimi organizacjami. To on miał związek z wyrokiem śmierci na brutalnym ubeku - Lwie Sobolewie. W 1947 r. po ogłoszeniu amnestii ujawnił się. Został natychmiast aresztowany. Był okrutnie torturowany, podobnie jego żona Janina. Ze względu na rodzinę, chciał popełnić samobójstwo. Dostał wyrok 4 lat więzienia. Później zwrbowano go jako tajnego współpracownika, okazał się jednak bezużyteczny. W 1956 r. publicznie przyznał się, że był torturowany i wciągnięty jako TW. Z tego powodu jego życie było skazane na ciągłe trudności i bezpieka ingwilowała go aż do roku 1974 r.

Następcą Kalacińskiego w tarnowskim WiN był Władysław Kawik "Hebda" urodzony w 1901 r. w Łękawicy, były żołnierz AK, rolnik. Miał on zbierać pieniądze na fundusz prasowy. W. Kawik został aresztowany w grudniu 1948 r. Skazany za przynależność do WiN i kierownictwo w niej na 10 lat więzienia, skrócone do 5 lat, odsiedział 4. Ze względu na kontakty z Aleksandrem Furmańskim, który był zagranicą, został podstępnie zwerbowany jako tajny współpracownik UB o pseudonimie "Zegar", jednak usunięto go, ponieważ nie pomagał ubecji.

Wraz z Kawikiem skazano innych działaczy WiNu. Jednym z nich był Czesław Depukat urodzony w 1923 r. w Pogórskiej Woli, kupiec, członek AK. Po wojnie zajmował się przynoszeniem konspiracyjnej prasy. Skrzynkę kontaktową miał w swoim sklepie na ul. Lwowskiej w Tarnowie. Prasę przekazywał B. Kalaciński "Trawka". C. Depukat rozdzielał ją gajowemu Mrozowi w Skrzyszowie, Rdzakowi w Woli Rzędzińskiej, "Olszy" w Pogórskiej Woli, Marianowi Nowakowi "Kręglewskiemu" w Rzędzinie oraz do Zbylitowskiej Góry i Zgłobic. Czesław Depukat został aresztowany w styczniu 1949 r., skazany za przynależność do WiN i pełnienie funkcji łącznika oraz przechowywanie broni na 6 lat więzienia, skrócone do 3 lat. Po odsiedzeniu kary pracował głównie w Zakładach Azotowych w Tarnowie, zmarł w 1997 r. W 1993 r. unieważniono wyrok.

Za działalność w organizacji WiN karę więzienia otrzymał także Marian Nowak urodzony w 1915 r. w Rzędzinie, urzędnik. Został skazany na 5 lat, objęła go amnestia.

Rzem z powyższymi był sądzony Stanisław Kozioł urodzony w 1924 r. w Skrzyszowie. Został aresztowany w lutym 1949 r. nie związany ze strukturami, lecz posiadał broń i był zamieszany w napad na jedną z rodzin żydowskich. Dostał 6 lat. Później był ponownie sądzony w Krakowie.

Ciąg dalszy nastąpi.

Źródło: Maria Żychowska, Represje komunistyczne w Tarnowskiem 1945–1956, tom 1, Miasto i powiat Tarnów, IPN, Kraków, www.batalionakbarbara.pl, www.muzeum-ak.pl

Czytaj także: Żołnierze niezłomni regionu tarnowskiego, WiN w Tuchowie, WiN w Ryglicach.

Podziel się swoimi informacjami, dodaj temat.