Wrzesień to szczególny miesiąc, w którym koncentrujemy się wokół refleksji historycznej związanej z wydarzeniami wojny obronnej i agresją Niemiec hitlerowskich na Polskę we wrześniu 1939 roku. W Powiecie Tarnowskim obchody wybuchu II wojny światowej wiążą się przede wszystkim z uroczystościami upamiętniającymi tak zwaną Bitwę Radłowską. Odbędą się one już w najbliższą sobotę i niedzielę w Biskupicach Radłowskich oraz Radłowie. Do uczestnictwa i wspólnej refleksji historycznej zapraszają mieszkańców Powiatu Tarnowskiego Starosta Tarnowski Roman Łucarz oraz Burmistrz Radłowa Zbigniew Mączka.

 

Honor jest rzeczą bezcenną

 

„Pokój jest rzeczą cenną i pożądaną. Nasza generacja skrwawiona w wojnach na pewno na pokój zasługuje. Ale pokój, jak prawie wszystkie sprawy tego świata ma swoją cenę wysoką, ale wymierną. My w Polsce nie znamy pojęcia pokoju za wszelką cenę. Jest jedna tylko rzecz w życiu ludzi, narodów i państw, która jest bezcenna. Tą rzeczą jest honor…”. Te słowa polskiego Ministra Spraw Zagranicznych Józefa Becka wybrzmiały w sali Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej 5 maja 1939 roku, na cztery miesiące przed agresją Niemiec hitlerowskich na Polskę. W niezwykle trafny sposób oddawały one atmosferę tamtych dni, ale i postawę Żołnierza Polskiego, który we wrześniu 1939 roku stanął na drodze niemieckiej machiny wojennej. Wrzesień 1939 roku był czasem bohaterów… Bohaterów spod Westerplatte, Pszczyny, Wizny, Modlina, Bzury, Radłowa…

 

Kilka słów o radłowskiej batalii

 

W wyniku klęski w bitwie granicznej, w pierwszych dniach września 1939 r., Wojsko Polskie rozpoczęło odwrót w kierunku nowych miejsc ześrodkowań. Na południowo-zachodnim odcinku frontu Armia „Kraków”, dowodzona przez generała Antoniego Szyllinga, kierowała się na linię rzek Dunajca i Nidy. Żołnierze 6. Dywizji Piechoty generała Bernarda Monda i 21. Dywizji Piechoty Górskiej generała Józefa Kustronia z Grupy Operacyjnej „Boruta”, forsownym marszem zmierzali w stronę Dunajca, aby pod Bobrownikami i Biskupicami Radłowskimi przeprawić się na jego prawy brzeg i zająć nowe stanowiska obronne. Droga polskich żołnierzy do biskupickiego mostu była daleka, a Niemcy byli coraz bliżej Radłowa. Celem niemieckich oddziałów wydzielonych z 2. Dywizji Pancernej było przedostanie się na tyły wojsk polskich. 7 września o godzinie 16:30 niemieckie wozy bojowe były już na przedmieściach Radłowa. Doszło do wymiany ognia w wyniku, którego żołnierze polscy ewakuowali się w kierunku Biskupic Radłowskich. W mieście powstało straszliwe zamieszanie, pojawiła się panika i tłumy uchodźców, którzy kierowali się do mostu na Dunajcu. Początkowo 4. pułk strzelców podhalańskich powstrzymywał niemieckie natarcie. Ostatecznie jednak w godzinach wieczornych Radów został opanowany przez nieprzyjaciela. W nocy z 7 na 8 września most w Biskupicach został wysadzony, aby na drugi brzeg nie przedostały się niemieckie czołgi.

 

Żołnierze polscy kontynuowali, przy wsparciu mieszkańców Biskupic Radłowskich, dramatyczną przeprawę przez brody na rzece Dunajec. Biskupice zostały opanowane przez oddziały niemieckie. O świcie rozpoczęło się polskie natarcie w wyniku, którego żołnierzom 20. Pułku Piechoty i pułków podhalańskich udało się opanować teren wzdłuż drogi prowadzącej z Radłowa do Biskupic. Po kilkugodzinnej wymianie ognia natarcie polskie zostało jednak przerwane. Oddziały były zmuszone wycofać się w kierunku Niecieczy, Otfinowa i Wietrzychowic. Nadal trwały walki w centrum Radłowa. To walczyli żołnierze broniący ostatnich gniazd polskiego oporu, wśród nich bohaterscy obrońcy folwarku „Szatanówka” oraz budynku radłowskiej szkoły. Gdy kolejne próby zdobycia szkoły i nakłonienia polskich żołnierzy do kapitulacji zakończyły się niepowodzeniem, żołnierze niemieccy użyli miotaczy ognia. Spłonął   budynek, a wraz z nim jego obrońcy.

 

Bitwa radłowska trwała 48 godzin. Była największą bitwa stoczoną przez żołnierzy polskich z wojskami niemieckimi w tej części Małopolski. W walkach o przeprawę przez Dunajec poległo prawdopodobnie 243 polskich żołnierzy, a około 700 zostało rannych. Jednak, co należy podkreślić, ponad 26 tysięcy przekroczyło rzekę i mogło kontynuować dalszą walkę.

Spłacamy dług wdzięczności

 

„Od bohaterskich zmagań mija 70 lat. Wracamy pamięcią do wrześniowych dni, by spłacić dług wdzięczności wobec tych, którzy we wrześniu 1939 roku tak długo walczyli z dwoma totalitarnymi potęgami w obronie wolności ojczyzny. Ciesząc się wolnością i niepodległością, w pełni odzyskanymi dopiero po półwieczu od wrześniowych zmagań 1939 roku, nie możemy zapomnieć o zasługach żołnierzy Września. Opór jaki stawili wówczas stał się wzorem dla żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego, konspiracji antykomunistycznej, który zmienił nie tylko Polskę, ale i Europę”. Cytowane słowa pochodzą z listu Prezydenta RP ś. p. Lecha Kaczyńskiego, skierowanego do uczestników obchodów 70. rocznicy Bitwy Radłowskiej. W sposób niezwykle trafny oddają one sens, jaki przyświeca organizatorom tych uroczystości. Starosta Tarnowski Roman Łucarz dodaje: - Mamy nadzieję, iż po raz kolejny obchody Bitwy Radłowskiej zgromadzą liczne grono mieszkańców Powiatu Tarnowskiego oraz gości. W ten sposób staramy się tutaj na gruncie lokalnym, spłacać nasz dług wdzięczności wobec żołnierzy Września 1939 roku...

 

Program obchodów 74. rocznicy Bitwy Radłowskiej

 

7 września (sobota) BISKUPICE RADŁOWSKIE

godz. 17:00 Kościół parafialny w Biskupicach Radłowskich
-msza święta w intencji poległych żołnierzy i mieszkańców Biskupic Radłowskich

godz. 18:00 Tablica pamiątkowa
-złożenie kwiatów, zapalenie zniczy

godz. 18:15 Pomnik upamiętniający poległych żołnierzy we wrześniu 1939 roku
-hymn państwowy
-zapalenie ogni pamięci
-apel poległych i salut armatni
-złożenie wieńców i wiązanek

 

8 września (niedziela) RADŁÓW

 

godz. 9:30 Rynek w Radłowie
-wymarsz uczestników na plac przed Pomnikiem Bohaterów Września 1939 roku
-odśpiewanie „Roty” i oddanie hołdu poległym żołnierzom - obrońcom radłowskiej szkoły

godz. 10:00 Cmentarz parafialny w Radłowie
-msza święta w intencji żołnierzy, uczestników Bitwy Radłowskiej oraz ich rodzin
- oficjalne uroczystości 74. rocznicy Bitwy Radłowskiej: hymn państwowy, okolicznościowe wystąpienia, apel poległych i salwa honorowa, złożenie wieńców i wiązanek kwiatów

godz. 12:00 Park przy Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych im. T. Kościuszki  w Radłowie
- piknik historyczny: diorama historyczna, grochówka wojskowa

 

Info: Starostwo Powiatu Tarnowskiego